Midas Anıtı, Yazılıkaya Eskişehir çevresinde bulunan en önemli tarihi eserler arasında yer almaktadır. Yüksekliği 1315 metre olan Yazılıkaya Köyü’nün kuzeyinde Eskişehir, batısında Kütahya, güneyinde Afyonkarahisar ve kuzeydoğusunda Seyitgazi bulunmaktadır.
Yeri tam olarak “Frigya Yaylası” üzerindedir. Yüksekliği batıda, bazı yerlerde Türkmen Dağı’na ulaşır. Bu yükselti nedeniyle havası oldukça temizdir ve Frigya devrinde “Phrygia Salutaris” ya da “Sağlıklı Frigya” adıyla anılmıştır.
Anıt, Yazılıkaya köyü ile iç içe bulunmaktadır. Anıt nedeniyle bölge Midas Kenti ya da Midas City olarak anılmaktadır. Arkeolojik kazı ve araştırmalar sonucu bölgede ilk yerleşimlerin M.Ö. 3000 yıllarında İlk Tunç Çağlarında başladığı tesbit edilmiştir.
Bu çağlardan itibaren kutsal bir alan olan Yazılıkaya Platformu Hititler zamanında da kutsallığını sürdürmüştür. M.Ö. 200’lerde Hitit Krallığına son veren kavimler arasında bulunan ve M.Ö. 8. Yy.da Anadolu’ya yerleşen Frigler için özellikle Eskişehir -Kütahya-Afyonkarahisarı içine alan Dağlık Frigya (Phrygia Epictetus) önemli bir inanç merkezi olmuştur.
Yazılıkaya Açıkhava Kutsal Alan, Friglerin ana tanrıça Kybele’ye tapındıkları en önemli kült merkezidir. Frig çağı öncesinde kutsallığı, Frigler zamamında Kybele kültü ile doruk noktasına ulaşmış Frig sonrası Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde de etkisini sürdürmüştür.
M.Ö. 8. yyda güçlü bir devlet kuran ve Kral Midas ile uygarlıklarının ve sanatın zirvesine ulaşan Frigler kendilerine özgü ahşap mimari işçiliğini kayalara taşımış, bölgenin ve dünyanın ünik ve görkemli anıtı (Yazılıkaya) Midas Anıtı’nı yapmışlardır. Ayrıca bölgede açıkhava tapınakları, anıtlar, kaleler, sarnıçlar, vb. inşa etmişlerdir.
Yazılıkaya ve çevresinde ilk kapsamlı kazılar Fransız Arkeoloji Enstitüsü adına 1936 yılında Albert Gabriel tarafından yapılmıştır. 1936-39 yıllarında C.H Emily Haspels’in bölgede ayrıntılı çalışması bulunmaktadır. 1971 yılında Ankara Medeniyetleri Müzesi daha sonra aralıklarla Eskişehir Arkeoloji Müzesi Kazı ve Temizlik çalışmalarında bulunmuştur.
Yüksekliği 17 metre olan anıt MÖ 600’lerde yapılmıştır. Antik Frigya’nın merkezinde olduğu kabul edilen anıt Frig Vadisi olarak adlandırılına ve çok geniş bir coğrafyaya yayılan bölgedeki anıtların en görkemlisidir.
Midas Anıtı, Yazlıkaya Tarihi
Yazılıkaya Köyü, Akropol’ün eteğinde kurulmuştur. Köyün üstündeki büyük Midas Anıtı, ilk bakışta göze çarpar. Midas Anıtı özellikle Frigya tarihi bakımından oldukça önemlidir. Ancak 19. yüzyıla değin bu anıttan fazla söz edilmemiştir. İlk olarak, 1800’lü yıllarda buradan geçen İngiliz subayı W.M. Leake tarafından keşfedilmiştir.
Eskişehir üstünden Seyitgazi’ye, oradan da Hüsrev Paşa’ya ulaştıklarında, Kayaya oyulmuş, üstü yazılı anıtları gördüğünü belirtmektedir. Daha sonra tekrar gelerek anıtların üzerindeki yazıtları inceler ve yazıtlarda “Midas” adını gördüğü için anıta “Midas’ın Mezarı” adını verir. Bu gezi notlarını W. Leake 1824 yılında yayınlar.
Onun ardından Charles Texier bölgeye gelerek üç kaya yüzeyini ve yazıtları kopya ederek, bu konudaki ilk gerçeğe uygun bilgileri yayınlar. 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra Anadolu’daki arkeolojik anıtlar üzerinde yapılan incelemeler artar. 1886 ve 1893 yılları arasında bu bölgeye gelmiş olan arkeolog Radet, Midas anıtının hemen altındaki yere Yazılıkaya Köyü’nün kurulmuş olduğunu bulur.
Bugün de görüleceği gibi Yazılıkaya Köyü’nün hemen üstünde antik şehir Akropol’ün kuzeydoğu cephesinde, püskürük bir kaya üzerinde Midas Anıtı, Akropol’ü çevreleyen sur duvarları, yeraltı merdivenleri, mezarlar, sunaklar, bitmemiş anıt ve çeşme bulunur.
Anıt, fazla tahrip olmadan günümüze kadar gelmiştir, ancak anıtın alınlık bölümünde yaklaşık 2 m. genişliğinde bir çatlak bulunmaktadır. Anıtın ortasında yüzeyin mihveri üzerinde 5.5 metre genişliğinde ve 1,44 m. derinliğinde bir girinti (niş) yer alır. Anıtın ortasındaki bu girintiden dolayı bir mezar anıtı olduğu düşünülmüştür.
Ancak bir mezar olacak büyüklükte de değildir. MidaAnıtı, Frigya’daki diğer kaya anıtları gibi, Kibele (Ana Tanrıça) heykeli koymak amacıyla yapılmıştır. Prof. A. Gabriel burada büyük bir olasılıkla bronz bir heykel bulunduğunu ve bunun yine metal tutturucularla kayaya tespit edilmiş olduğunu ileri sürer.
Daha sonraki çağlarda (Hristiyanlık Çağı’nda) bu heykel çalınmış ve şimdiye kadar izine rastlanmamıştır. Anıtın üzerinde henüz çözülmemiş üç yazıt bulunur. Yazılıkaya üzerindeki Frig yazısı, M.Ö. 6. yüzyılda Örekliler tarafından terk edilen eski Arkaik Grek yazısını andırmaktadır.
Midas Anıtı, Yazılıkaya Nerede, Nasıl Gidilir?
Adres: Yazılıkaya Köyü, Han / Eskişehir
Nasıl Gidilir?: Eskişehir’e uzaklığı 80 km’dir. Yazılıkaya’ya gitmek için, Eskişehir Otogarından minibüslere binebilir ya da Eskişehir’in güneydoğusundaki Çifteler İlçesi’nden de gidebilirsiniz. Çiftelerden ayrılan yol Mecidiye, Bardakçı, Karaağaç ve Kayı üzerinden Yazılıkaya’ya ulaşır.
