Karadeniz’in en güzel şehirlerinden birisi olan Trabzon’da gitmeniz gereken yerler arasında önemli bir değer ifade eden Sümela Manastırı, Trabzon’un Maçka ilçesi sınırlarında yer alan Altındere Köyü içerisinde sarp kayalıklar üzerine kurulmuştur. Halk arasında “Meryem Ana” ismiyle anılır.
Altındere köyünden yaklaşık olarak 300 metre yüksekte yer alan Meryem Ana, geleneksel manastır inşa yerleri olan sarp kayalıklar, ormanlar, mağaralar geleneğine uygun inşa edilmiştir. Meryem Anaya atfen kurulan manastır, Sümela adını siyah manasına olan melas kelimesinden almıştır.
Manastırın yer aldığı koyu dağlara baktığınız zaman, neden siyah manasına gelen Sümela adını aldığını anlayabilirsiniz. Ünlü tarihçilerden Fallmerayer de manastırı ziyaretlerinde, Sümela isminin manastıra verilmesinin sebebini koyu dağlar içerisine inşa edilmesine bağlamıştır.
Not: Trabzon’da gezilecek yerler listesine göz atmak isterseniz bu gezi yazımızı da mutlaka okuyun.
Kuruluş Efsanesi
12.yy sanat dünyasının giderek geliştiği ve efsanelerle bütünleştiği bir yıla tekabül eder. O yıllarda efsaneler üzerine şekillenmiş olan siyah Madonna adı altında Meryem Ana ikonların ortaya çıktığı ve bunların Hıristiyan camiasında yayıldığı bilinir.
Hıristiyan dünyasının geçim kaynağı haline gelen Meryem Ana ikonlarının giderek yayılması, mucizeler yarattığının halk arasında dolaşmaya başlaması ve böylece eksikliğinin hissedildiği bölgelerde afetlerin meydana gelmesi gibi bir takım inançlar yayılmaya başlar.
Meryem Ana ikonlarından birisi de, İsa’nın havarilerinden Lukas tarafından yapılmış, Atina’da bulundurulmuş, ancak Theodosius devrinde resim kendiliğinden Atina’dan ayrılmak isteyerek, melekler tarafından Trabzon dağlarındaki kovuğa getirilip, taşların üzerine konulmuştur.
Herkes tarafından önemi atfedilen Meryem Ana ikonlarının Trabzon’a gelmesi, Barnabas ve Sophronios isimlerinde iki keşiş Meryem Ana ikonunun getirildiği dağlara gelerek, Anakaya kilisesinin inşa edilmesini sağlamışlar. Bu kilise 6.yy’da İmparator Justinianus tarafından genişletilerek, manastır halini almıştır.
Manastırın kuruluş efsanesi bu şekilde anlatılsa da, farklı bir biçimde dile getirilen efsanenin de varlığından haberdarız. Bu efsaneye göre ise durum şu şekilde gerçekleşir: Büyük bir hortumun ardından
Meryem Ana 3.Alesios’un canını kurtarır ve onu bugünkü Sümela Manastırının bulunduğu mevkie bırakır. Daha sonra 3.Alesios ferman yayınlatarak, burasının zengin vakıflara bağlı bir Manastır olmasını emir vermiş. Bugün bu ferman veya emir, manastırın kapısında yer almaktadır. O fermanda ayrıca, 3.Alexios’un Manastırın kurucusu olduğu da yazmaktadır.
Bilimsel olarak Sümela Manastırı
Tarihi araştırmalara göre Sümela Manastırının yapılışı 13.yüzyıla kadar gitmektedir. Trabzon Kommenoslar olarak adlandırılan ve 1204 tarihinde Trabzon’da kurulan Kommenos Persliğinden 3.Alexios zamanında (1349-1390) manastırın önemi artmış ve fermanlarla gelir elde etmeye başlamıştır.
Osmanlı Devleti tarafından doğu Karadeniz sınırlarının hakimiyet altına alınması, manastırın fermanlarda yazan hakların tanınmasıyla devam etmesini sağlamıştır. Hatta Fatih Sultan Mehmet Han ve Yavuz Sultan Selim Han tarafından manastıra bazı hediyeler takdim edilmiştir.
Sümela Manastırının Bölümleri
Başlıca bölümleri; öğrenci odaları, ana kaya kilisesi, birkaç şapel, misafirhane, kütüphane ve kutsal yazmalardır. Bu bölümlerin kaplamış olduğu alan oldukça geniştir. Manastırın hemen girişince su ihtiyacını karşılayan kemer dikkati çekmektedir. Birden çok gözlere sahip olan kemer, Trabzon Belediyesi tarafından restore edilerek, zamanımıza kazandırılmıştır.
Uzun bir merdivenden çıkarak manastırın merkezi noktasına ulaşıyorsunuz. Girişin yanında dikkat çeken muhafız odaları bulunmakta, buralarda bulunan merdivenlerle manastırın iç mekanına girilmektedir. İçeri girdiğiniz de sol tarafta manastır için önem teşkil eden ve kilise olan odalar yer almaktadır. Hemen sağ tarafta ise kütüphane vardır.
Manastırın ana ünitesi durumunda olan kaya kilisesi ve ona entegre şapelin içten ve dıştan fresklerle donatılmıştır. Bu fresklerin 3. Alexios dönemine ait olduğu sanılmaktadır. Şapellerde yer alan fresklerin ise 18.yüzyıla ait olduğu sanılmaktadır. Manastır içerisinde birçok freskin kaybolduğu anlaşılmaktadır. Duvarlar kazındıkça altından çıkan freskler, birçok dönemde manastırın fresklerle sürekli donatıldığını düşündürmektedir. Küçük bir şapelin duvarında resmedilen fresk, ejder ve iki aziz olan Georgios ve Demetrios’u tasvir etmektedir.
Geleneksel lezzetler
Trabzon Maçka ilçesinin geleneksel yemeklerini tatmak için manastır gezisinden sonra, Sümer Restorana uğrayabilirsiniz. Deniz ürünlerinin menüde göz doldurduğu restoranda, geleneksel tatları da görebilirsiniz. Soğuk meze çeşitlerinden, Special olarak misafirlere sunulan bakır tavada tereyağlı alabalık, damak tadına önem verenler için ideal tercihler olabilir.
Sümela manastırının hemen altında bulunan Sümela Sosyal tesisleri, muhteşem doğa manzarasıyla sizleri ağırlıyor. Saç kavurmadan, ün yapmış Karadeniz pidesine kadar meşhur geleneksel damak lezzetlerini burada bulmanız mümkün. Ayrıca bu restoranda, içki servisi de yapılmaktadır.
Ziyaret Saatleri ve Giriş Ücreti 2024
Giriş ücreti: 450 TL’dir.
Sümela Manastırı Konaklama
Trabzon’un en güzel ilçelerinden biri olan Maçka’da, bu tarihi yapıtın gizemli mimarına tanıklık edecekken aynı zamanda, Maçka ilçesinin misafirperverliğine de tanıklık etmiş olacaksınız. Karadeniz’in neşeli insanları arasında güzel bir tatil geçirmek için modern oteller sizleri karşılıyor.
Sümela Manastırına en yakın otelden bahsedecek olursak, misafirlerini büyük bir ihtişamla karşılayan Sümela Otelini konaklama da tercih edebilirsiniz. İlçenin merkezine kurulmuş olan modern ve lüks otel, 4 yıldıza sahip. Güler yüzlü hizmet ekibi, rahat odaları ve kaliteli hizmet standartları sayesinde, konaklama zevkiniz, eziyete dönüşmüyor.
Dört yıldızlı otellerin yanında, daha ekonomik bir konaklama düşünenler için ilçede pansiyonlar mevcut. Otele göre kaliteleri ve konforları düşük olsa da, Karadeniz insanının sıcak ve samimi iletişimini orada da hissetmeniz mümkün.
Bütçesini daha ekonomik bir konaklama hizmetine göre ayarlamış olanların ilçe içerisinde bulunan pansiyonları değerlendirebilirler. Ayrıca Sümela manastırına en yakın konaklama yeri olarak, Sosyal tesisler var. Hemen Sümela manastırının altında yer alan sosyal tesisler, 2 dubleks villa ve 5 bungalow evle konaklama hizmeti veriyor. Doğayla iç içe olan bu tesis de konaklama için değerlendirilebilecek, alternatifler arasında yer almaktadır.
Sümela Manastırı, Nasıl Gidilir ?
Adres: Sümela Manastırı – Maçka / Trabzon
Nasıl gidilir?: Trabzon’a Karadeniz sahillerini doya doya görmek için kendi aracınızla geldiyseniz, Trabzon merkezinden güneye giderek Maçka ilçesine ulaşabilirsiniz. Maçka ilçesine geldiğinizde 16 km doğuda Altındere köyü yer almaktadır. Buraya kadar arabanızla çok rahat gelebilirsiniz.
Ayrıca Trabzon şehir merkezi çömlekçi mah bulunan Maçka minibüsleri ile düzenli bir şekilde manastıra aktarmasız kolaylıkla ulaşım sağlanmaktadır.
Yolların asfaltlı olması, hızlı bir şekilde ulaşımı imkanlı kılıyor. Ancak manastıra tırmanmak için dik ve virajlı yolun zahmetini çekmek durumunda olduğunuzu unutmayın.
Eğer özel aracınız yoksa, Maçka ilçesinden manastıra ulaşan yolcu minibüslerini kullanabilirsiniz. Özel aracı olanlar da bu alternatifi değerlendirerek, Sümela Manastırına daha zahmetsiz bir ulaşım gerçekleştirebilirler.