İzmir antik kentleri arasında yer alan Pitane Antik Kenti, burada bulunan tarihi yapıların içinde en çok ilgi görenlerden biridir. Pitane’nin kelime anlamı suyu bol demektir. Dikili Çandarlı bölgesinde yer alan antik kentin ne zaman kurulduğuna dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Luwiler tarafından kurulmuş olabileceği düşünülen kent hakkında somut olan tek bilgi kent tarihinin Helen öncesi döneme dayandığıdır.
İzmir’e ziyarete geldiğinizde deniz keyfinin yanı sıra değişik yolculuklar yapmak isterseniz Dikili gezilecek yerler arasında önemli yeri olan bu antik kenti mutlaka rotanıza eklemelisiniz. Burada bulunmuş olan arkeolojik kalıntıları incelediğinizde ilginizi çekecek ve hoş zaman geçireceksiniz. Çandarlı Kalesi’yle aynı alan içinde bulunan antik kentte geriye görsel olarak kanıt kalmadığından dolayı bölgede antik kent olduğunu çoğu kişi bilmiyor.
Önemli Bilgi: İzmir’in keşfedilmemiş yerlerini keşfetmek, tarihi sokaklarında gezmek ve en güzel koylarında yüzmek istiyorsanız İzmir’de gezilecek yerler için oluşturduğumuz listemize mutlaka bir göz atın, pişman olmayacaksınız. :)
Pitane Antik Kenti Tarihi
İlk çağdaki kaynaklarda antik kentin ismi geçmiyor, ilk olarak M.Ö. 88. yüzyıl içinde isminden söz ediliyor. Antik çağ döneminde adı Pitane olan Çandarlı’nın tarihi Helen öncesi döneme uzanıyor. Bu kenti kuranların Amazonlar olarak tanınan kadın savaşçılar olduğu düşünülüyor. Yunan mitolojisine göre Pitane, nehir tanrısı olan Euratos’un kızı olarak geçiyor. Antik çağ döneminde Batı ve Kuzey Ege’de mitolojik karakter isimlerinin yerleşim yerlerine verilmesi geleneği yaygın olarak görülüyor.
Homeros tarafından da bahsedildiği gibi Aiolis kentlerinin kuzeyinde yer alan 12 Aiol kentinden biri olarak tarihe geçmiştir. Yapılan çalışmalarda antik kentin Aiol göçünden önce kurulduğu kanıtlanmıştır. Esas olarak antik kentin Roma döneminde en iyi çağlarını yaşamış olduğu düşünülmektedir. Roma dönemi içerisinde tiyatro ve stadyum gibi kamusal yapılar kurulmuş olduğu için bu düşünce oluşmuş durumda fakat konu ile ilgili hala daha yeterli kanıt bulunamamıştır.
Pitane Antik Kenti Arkeoloji Çalışmaları
Arkeoloji çalışmaları sırasında kentle ilgili birçok ipucu bulunmuştur. 20.yy başında başlamış olan araştırma ve kazı çalışmalarında birçok heykel ve benzer eserler bulunmuştur. Bulunan arkeolojik kalıntılar dışında kentten bugüne ulaşan tek yapı kale olabilmiştir. Kent surlarının küçük bir kısmı da olsa yarım adanın uç kısmından görülebiliyor. Tiyatro, liman ya da stadyuma ait kalıntılar maalesef günümüze ulaşmamıştır.
Şehir içinde iki adet liman olduğu düşünülmektedir, doğu tarafında olması gereken liman hakkında yapılan araştırmalar sonucunda kanıt bulunamamıştır. Batı tarafında olan liman da şimdiki dönemde denizin altında kalmış olan bir mendirekle çevrelenmiş durumdaydı. Mendirek, kıyıya yakın olan bir adaya kadar uzatılıp, kuleyle sonlandığı tespit edilebilmiştir.
Yarımadanın doğu tarafında tiyatro koyağı yeri ve güney bölgesinde olan burun üstünde de stadyumun yeri belirlidir. Çandarlı Kalesi olarak bildiğimiz Orta Çağ kalesi temellerinde antik yapının temelleri kullanıldığı da anlaşılmıştır. Kalenin duvarlarında İlk Çağ dönemindeki yapılardan alınmış olan devşirme taşlara rastlanmıştır. Günümüzde olan mimari yapısının orijinal yapısından farklı olduğu bilinen kale körfezin ve Çandarlı’nın güvenliği için inşa ettirilmiştir. Kaleyi, bölgedeki şap madenlerine sahip olan Yeni Foça kurucusu Andreola Domanica Cattaneo 13. yüzyılda inşa ettirmiştir. Osmanlı sadrazamı Çandarlı Halil Paşa tarafından da 15. Yüzyılda onartılmıştır.
Arkeolojik Kalıntılar
Burada yapılmış olan kazı çalışmalarıyla kadeh, vazo, mezar, ölü külü kabı (urne) çeşitlerinin yanı sıra arkaik erkek heykeli de çıkartılmıştır. 1958 senesinde yarımada kıstağı bölgesinde yerliler tarafından bulunan Ion stilli heykel 1.63 boyundaki bir erkek figürü olarak karşımıza çıkmıştır. Arkaik dönem eseri olan erkek heykeli M.Ö. 6. yüzyıla tarihlenmiştir. Bu heykeli görmek isterseniz, günümüzde Bergama Müzesi içerisinde sergilenmeye devam etmektedir. Burasıyla ilgili diğer kalıntıların bulunduğu zengin koleksiyonlar İzmir Arkeoloji Müzesi ve İstanbul Arkeoloji Müzesi içerisinde de sergilenmektedir. Heykel bulunduktan sonra bölgede kazılara başlayan ekipler, zengin nekropol bulgularıyla karşılaşıp, Aiolis Bölgesi’yle ilgili ölü gömme tekniklerinde önem sarf eden sonuçlara ulaşmışlardır.
Pitane Antik Kenti Nerede, Nasıl Gidilir?
Nasıl gidilir?: Araçla ya da toplu taşımayla yapılabilmektedir. İzmir ve Dikili merkezleri içerisinden buraya direkt kalkan otobüsler bulunmaktadır. İzmir’den terminalde, Dikili’den de merkezden bu otobüslere binebilirsiniz. Araçla gittiğinizde Dikili’den Çandarlı yoluna sapıp tabelaları takip etmeniz yeterlidir. Konum bilgisi için tıklayın.